Mezennesten

11 december 2019

Mezennesten

Door Natuurspotter Hero Moorlag

Antivlooienmiddel in hondenhaar fataal voor jonge mezen    

Aan de rand van het park staat een vrouw met een Schotse collie. Met een hondenkam kamt ze de lange haren op de rug van de hond. Ze trekt handenvol witte en bruine haren van de kam en laat de dotten haar op de grond dwarrelen. Dat beeld zie je vaak in parken. Ik heb me er nooit echt aan gestoord, omdat ik weet dat kool- en pimpelmezen, maar ook andere vogels, hun nest bekleden met haar. Een mees maakt van allerlei soorten mossen een fors nest. Maar dan zie je een mees met een dot haar in de snavel. Hij kan er nauwelijks mee vliegen, maar komt toch bij de opening van het nestkastje. Op de foto van het mezennest is te zien hoeveel haar een mezenpaar heeft aangesleept om de nestkom te bekleden. Het mos is inmiddels droog. Het nest is warm. Mos en haren isoleren. De eitjes kunnen worden gelegd. Het broeden kan beginnen. Tot dan is er niets aan de hand.

 

Antivlooienmiddel

Maar dan worden de jongen geboren. Het zijn nestblijvers, naakt en blind. Onder jonge mezen is altijd sterfte door verschillende oorzaken. De sterfte in 2018 was echter hoger dan andere jaren en viel samen met de komst van de buxusmot. De rupsen van de buxusmot vreten hele struiken kaal. Sommige eigenaars gebruiken gif om de rupsen te bestrijden. Mezen eten rupsen. Stierven hun jongen door het gif op rupsen van de buxusmot? In samenwerking met het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) in Wageningen deed het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) in Culemborg onderzoek. Ze deden een opmerkelijke ontdekking. In dode koolmeesjongen vonden de onderzoekers niet het buxusgif, maar ondermeer de insecticiden fipronil en imidacloprid. Laat deze bestrijdingsmiddelen nou in het antivlooienmiddel zitten dat wordt toegepast op honden en katten. In het nest neemt de naakte huid van pasgeboren mezenjongen het gif snel op. De jongen verzwakken en sterven. Het verboden middel fipronil kwam in 2017 in het nieuws nadat onderzoekers van het NIOO het in eieren aantroffen na een steekproef. Fipronil werd gebruikt tegen bloedluis, maar is niet toegestaan in de pluimveesector. De eieren moesten worden vernietigd. Imidacloprid is een bestrijdingsmiddel uit de groep neonicothinoïden, zeer giftige stoffen die inmiddels ook zijn verboden door de Europese Unie. Maar blijkbaar zit imidacloprid nog steeds verwerkt in antivlooienmiddelen voor honden en katten. Het blijkt fataal voor jonge mezen.

 

 

Bezorgde burgers

De sterfte onder jonge mezen vindt vooral in de stedelijke omgeving plaats, niet in bossen. Je geniet eerst in de tuin van het af en aan vliegen van een mezenpaar met nestmateriaal. Vervolgens heerst er rust. Je weet dat de mezen broeden. Na twaalf dagen beginnen ze de jongen te voeren en plotseling is dat afgelopen. Je opent de nestkast en vindt dode naakte jongen. Het zijn inderdaad bezorgde burgers die het CLM en het NIOO hebben gewaarschuwd. Uiteraard zijn er meer doodsoorzaken onder jonge kool- en pimpelmezen. Een van de ouders kan om het leven zijn gekomen door een kat of in het verkeer. Tuinbezitters kunnen andere chemische middelen gebruiken tegen onkruid, slakken of (plaag)insecten. Door de aanwezigheid van rupsen van de buxusmot en eikenprocessierupsen is voedselgebrek uitgesloten. Het CLM vond echter 14 soorten pesticiden in dode jonge mezen, waaronder fipronil en imidacloprid. En die gifsoorten zitten in het antivlooienmiddel en komen via hondenhaar in het nest van mezen.