Onverwachte ontmoeting met het leermostrechtertje

5 februari 2020

Onverwachte ontmoeting met het Leermostrechtertje

Door Natuurspotter Joop Verburg

Het is winter en geen tijd voor vlindertjes en zelfs rupsen vind je alleen bij toeval. Ik vond alleen een groene rups van de Agaatvlinder tussen de bladeren van onze Groenlof. Gelukkig nog voordat hij op ons bord lag. Tussen al de sombere verhalen over wat links en rechts in de wereld gebeurt, wilde ik toch even wat anders doen:  Paddenstoeltjes zijn er dankzij het zachte weer nog wel hier en daar te vinden, dus ging ik maar even op pad.

Het is een grijze maar niet al te koude dag op 23 januari 2020 , wanneer ik met Jan Erik Plantinga naar het Steenberger Oosterveld fiets om te kijken of er nog bijzonderheden op het veld te zien zijn. Het Steenberger Oosterveld ligt ten oosten van Zuidwolde is in beheer bij St. Het Drentse Landschap. Er is regelmatig contact tussen HDL (Harald de Graaff) en onze Natuurvereniging Zuidwolde. Dat maakt dat je er met plezier naar toe gaat om te kijken hoe de ontwikkeling is en of er iets nieuws of bijzonders te zien is. We gaan het gebied in en we zetten aan de rand van het gedeelte dat in 2013 is afgeplagd, onze fiets neer. We lopen 5 meter het veld in als Jan Erik stilstaat bij een mosje dat hij niet kent. Opgetogen neemt hij het mee voor onderzoek. Het blijkt de Grijze bisschopsmuts, een zeldzame soort die als kwetsbaar op de rode lijst staat.

 

Intussen lig ik enthousiast op mijn knieën, want ik zie een grijzig paddenstoeltje dat op een trechtertje lijkt. Bovendien groeit hij op leermos. Dat zou toeval kunnen zijn, maar een meter verderop staan er nog 3 en ook die alle drie op leermos. Ik maak er foto’s van. Voorzichtig neem ik een exemplaar mee om te onderzoeken met de microscoop en te tekenen. (ik geniet van de prachtige tekeningen van Bernhard de Vries en ik wil dat ook wel eens proberen)

 

Het lijkt wel sterk op het Leermostrechtertje (Omphalina peltigerina) maar die is in heel Nederland heel zeldzaam. Ter controle stuur ik het naar Eef Arnolds. Die bevestigt de naam. Intussen heeft Jan Erik vastgesteld dat het leermos Peltigera didactyla (Soredieus leermos) is, een algemene leermossoort. Leermos is kennelijk een mos waarover je wat kunt leren dus ik vertel er maar even wat meer over: Leermos is een soort korstmos met leerachtige brede blaadjes en het komt voor op schrale vochtige bodem. De oranje toppen zijn de voortplantingsorganen en worden apothetiën genoemd.  Het Leermostrechtertje (Omphalina peltigerina) is voor het eerst in Nederland vastgesteld in 2013 en thans slechts van 7 plekken bekend.

De rest van de middag hebben we nog veel meer moois gezien en gehoord, zoals de Houtsnip die overvloog en de Zwarte specht die zich uitbundig liet horen.  We vonden nog andere paddenstoeltjes waaronder nog twee soorten trechtertjes:  Omphalina chlorocyanea (Blauwgroen trechtertje) en Omphalina obscurata (Somber trechtertje) en verder op de zandgrond soorten zoals Klein oranje zandschijfje, Afgeplatte stuifzwam, Franjezwam en Zandkaalkopje en daarnaast Mestborstelbekertje en een soort Breeksteeltje op de mest van de Hooglanders.

Op de mesthopen waren ook al volop Driehoornmestkevers actief. In de bosrand stond Rankende helmbloem al in bloei! Kortom ook in januari zijn er buiten genoeg bijzondere dingen te beleven, zeker in het Steenberger Oosterveld. Lekker naar buiten en kijken naar en genieten van de kleine dingen……ondanks alles.

Joop Verburg